Αρνητικές επιπτώσεις από την εκτεταμένη χρήση αυτοκινήτου

1. Ατμοσφαιρική ρύπανση
Σε ένα αστικό περιβάλλον κυριαρχεί σε μεγάλο βαθμό η ρύπανση της ατμόσφαιρας, όπως αυτή προκύπτει από την όποια βιομηχανική δραστηριότητα και από την μεταφορική δραστηριότητα. Τα οχήματα και γενικότερα οι μεταφορές ευθύνονται για την εκπομπή περίπου του 69% του μονοξειδίου του άνθρακα (CO) και περίπου του 63% των οξειδίων του αζώτου (NOx) καθώς και του 30% της εκπομπής υδρογονανθράκων, στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Α. Αραβαντινός, 1997). Μεταξύ του 1996 και 2001 το 25 με 45% του αστικού πληθυσμού ήταν εκτεθειμένο σε συγκεντρώσεις μικρών σωματιδίων (PM) μεγαλύτερες της οριακής τιμής της Ε.Ε και 20 με 30% του αστικού πληθυσμού σε συγκεντρώσεις όζοντος (O3) με τιμές μεγαλύτερες της οριακές (Εικόνα 1.4). Ο αριθμός των κατοίκων αυτών κυμαίνεται περίπου από πενήντα ένα (51) εκατομμύρια σε εκατόν τρία (103) εκατομμύρια.
Η ρύπανση του αέρα επηρεάζει άμεσα την υγεία των κατοίκων των αστικών περιοχών, καθώς συνδέεται με μια σειρά από σοβαρές ασθένειες που βλάπτουν τον ανθρώπινο οργανισμό. Μια σειρά από έρευνες έχει δείξει ότι η ρύπανση μπορεί να προκαλέσει άσθμα, βρογχίτιδα, καρδιακές προσβολές. Επίσης έχει αποδειχθεί ότι ο αριθμός των θανάτων που οφείλονται σε εξωτερική ρύπανση σε αστικό περιβάλλον κυμαίνεται από 200000 σε 570000 ετησίως σε παγκόσμιο επίπεδο (Lloyd Wright, 2005).

2. Ηχορύπανση
Ο ήχος που παράγεται από την χρήση μηχανοκίνητων οχημάτων αποτελεί σημαντική πηγή αρνητικών επιπτώσεων για τους χρήστες του δικτύου, τους πεζούς και τους κατοίκους των κεντρικών αρτηριών των πόλεων με μεγάλη ή μικρότερη ροή οχημάτων. Η έκθεση σε ήχους ανώτερους από 65 dB μπορεί να προκαλέσει σοβαρές βλάβες για την υγεία του ανθρώπου. Το 20% του πληθυσμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης (περίπου 80 εκατομμύρια άνθρωποι) εκτίθενται καθημερινά σε θόρυβο που ξεπερνά τα ανώτατα αποδεκτά επίπεδα. Επίσης 170 περίπου εκατομμύρια εκτίθενται σε επίπεδα που προκαλούν σοβαρή ενόχληση (55-65dB). Από την συνολική αυτή έκθεση το 88% προέρχεται από την οδική κυκλοφορία, ενώ παρά την εισαγωγή κοινοτικών οδηγιών για την ηχορύπανση και παρά την μείωση της ανά κατηγορίες οχημάτων, ο συνολικός εκπεμπόμενος θόρυβος του οδικού δικτύου μειώθηκε ελάχιστα, 1-2dB.

3. Κυκλοφοριακή συμφόρηση και οικονομική αποδοτικότητα
Η καθημερινή μετακίνηση ατόμων και αγαθών αποτελεί την βάση της αποδοτικότητας και της οικονομίας. Σε αστικές περιοχές όπου υπάρχει υψηλή συμφόρηση οχημάτων καθημερινά χάνεται ένα μέρος από το παραγόμενο οικονομικό προϊόν. Στις Η.Π.Α για παράδειγμα, το κόστος από την κυκλοφοριακή συμφόρηση ανέρχεται σε 63,1 δισεκατομύρια δολλάρια κάθε χρόνο (Wright, 2005). Σημαντικό κόστος στην κοινωνία αποτελεί επίσης η έλλειψη εργασιακής αποδοτικότητας από την καθυστέρηση παράδοσης αγαθών και υπηρεσιών, εξαιτίας της κυκλοφοριακής συμφόρησης.
Έρευνα (International Association of Public Transport) έδειξε ότι όσο αυξάνεται η ποσοστιαία συμμετοχή των εναλλακτικών μέσων μεταφοράς (Δημόσια συγκοινωνία, ποδήλατο κ.α), τόσο μειώνεται το κόστος των μεταφορών. Επίσης το κόστος σε πόλεις με ισόρροπο διαχωρισμό των μετακινήσεων ανά μεταφορικό μέσο, ανέρχεται στο μισό περίπου με αυτό των πόλεων όπου το αυτοκίνητο είναι κυρίαρχο μέσο. Η διαφορά αυτή υπολογίζεται περίπου σε 2000 ευρώ ανά κάτοικο το χρόνο

4. Αποκοπή αστικού ιστού
Η ύπαρξη οδικού τμήματος είναι λογικό ότι αποκόπτει κατά ένα μέρος τον αστικό ιστό εκατέρωθεν του. Το μέγεθος της αποκοπής δεν εξαρτάται από το πλάτος και τα γεωμετρικά χαρακτηριστικά του εκάστοτε οδικού τμήματος, αλλά από το μέγεθος και την ροή της κυκλοφορίας. Ένας ακόμη παράγοντας που επηρεάζει το μέγεθος της αποκοπής είναι η στάθμευση ή όχι στα άκρα του δρόμου. Σε περιπτώσεις όπου δεν υπάρχει στάθμευση το οδικό τμήμα μετατρέπεται σε αγωγό συνεχούς κυκλοφοριακής ροής, απαγορεύοντας την ανθρώπινη διέλευση. Αντίθετα τα σταθμευμένα οχήματα, αναγκάζουν την ροή σε χαμηλότερες ταχύτητες, κάτι που ευνοεί την ένταξη του ανθρώπινου παράγοντα στο περιβάλλον του δρόμου.

5. Μειωμένη ασφάλεια
Η μηχανοκίνηση παρά τα όποια πλεονεκτήματα έχει αποφέρει στην ανάπτυξη, έχει συμβάλει στην δημιουργία μιας εκτεταμένης πανδημίας που προκαλείται από τον αριθμό των τραυματισμών και των θανάτων από τα οδικά ατυχήματα. Συγκεκριμένα τα οδικά ατυχήματα είναι η τέταρτη πιο συχνή αιτία θανάτου για το 2001
Όπως είναι λογικό, η μεταφορική δραστηριότητα που αποτελεί σημαντική δραστηριότητα για την λειτουργία μιας πόλης, έχει επιφέρει το αίσθημα της μειωμένης ασφάλειας και στου κατοίκους μεγάλων αστικών κέντρων αφού οι ταχύτητες κίνησης των οχημάτων και οι ανεπαρκείς σε πολλές περιπτώσεις υποδομές για τους πεζούς, έχουν μετατρέψει την συνύπαρξη των κατοίκων με τα οχήματα σε ιδιαίτερα επικύνδυνη κατάσταση και πολλές φορές θανατηφόρα (Wright, 2005).

6. Κοινωνικές επιπτώσεις
Η κυκλοφοριακή οργάνωση των αστικών περιοχών δημιουργούν πολλές κοινωνικές τριβές σχετικά με την χρήση τους. Γύρω από τις υποδομές των αστικών αρτηριών υπάρχουν διαφορετικά συμφέροντα, για το πως θα λειτουργήσουν. Οι κάτοικοι της περιφέρειας επιθυμούν την έντονη κυκλοφοριακή ροή από και προς το κέντρο για την ευκολότερη πρόσβαση τους, ενώ οι κάτοικοι των πόλεων επιθυμούν την αποφυγή διαμπερών ροών (Αραβαντινός, 1997) από το κέντρο. Στις διάφορες περιοχές των αστικών ιστών, οι κάτοικοι επιθυμούν την εύκολη πρόσβαση σε δημόσιες συγκοινωνίες, αλλά υπάρχει έντονη ενόχληση από την ύπαρξη των λεοφωρείων σε μικρούς δρόμους. Η ελευθερία και η κινητικότητα έχει ταυτιστεί με το Ι.Χ αυτοκίνητο και οι πολίτες θεωρούν «κοινωνικό αποκλεισμό» τον περιορισμό της χρήσης του και της διαφυγής σε δημόσια μέσα μαζικής μεταφοράς.